Kruszywa mineralne to sypkie materiały pochodzenia naturalnego lub sztucznego, szeroko stosowane w budownictwie oraz innych gałęziach przemysłu. Mogą mieć formę drobnoziarnistą (np. piasek) lub gruboziarnistą (np. żwir, tłuczeń), a ich główną rolą jest pełnienie funkcji wypełniających, konstrukcyjnych oraz jako składniki mieszanek betonowych i asfaltowych.
Pod względem pochodzenia kruszywa dzielimy na naturalne i sztuczne.
Kruszywa naturalne:
Piasek – drobnoziarnisty materiał o średnicy ziaren od 0,06 mm do 2 mm. Uznawany za wyjątkowo wszechstronny, wykorzystywany niemal w każdej dziedzinie budownictwa.
Żwir – składa się z większych, zaokrąglonych ziaren (2–64 mm), powstających w wyniku naturalnych procesów erozyjnych.
Kruszywa łamane – uzyskiwane w wyniku mechanicznego kruszenia skał. Charakteryzują się ostrymi krawędziami, co poprawia ich przyczepność w mieszankach.
Kruszywa sztuczne:
Z recyklingu – produkowane z przetworzonych odpadów budowlanych, takich jak beton czy asfalt.
Ceramiczne i szklane – powstają w wyniku obróbki termicznej lub mechanicznej odpadów przemysłowych.
Budownictwo – stanowią podstawowy składnik betonu, asfaltu, zapraw i są wykorzystywane w konstrukcjach ścian, fundamentów, stropów czy podsypek.
Inżynieria drogowa – kruszywa wykorzystywane są jako warstwa podbudowy dróg, mostów i chodników, zapewniając trwałość i nośność nawierzchni.
Hydrotechnika – stosowane przy budowie zapór, wałów przeciwpowodziowych, kanałów oraz innych konstrukcji związanych z wodami.
Zagospodarowanie przestrzenne – wykorzystywane w ogrodnictwie i architekturze krajobrazu, m.in. do tworzenia ścieżek, alejek czy nasadzeń.
Przemysł – używane jako materiał pomocniczy w wielu procesach technologicznych.
Aby kruszywo mogło zostać wykorzystane w budownictwie, musi spełniać szereg norm technicznych. Najważniejsze cechy to:
Wytrzymałość – zapewnia odpowiednią nośność i trwałość gotowego produktu, np. betonu czy nawierzchni asfaltowej.
Czystość – obecność gliny, pyłów czy zanieczyszczeń organicznych może znacząco pogorszyć właściwości mieszanki.
Kształt i uziarnienie – wpływają na zagęszczenie mieszanki, przyczepność oraz jakość gotowego materiału.
Podsumowując, kruszywa mineralne są niezwykle istotnym surowcem w budownictwie i przemyśle. Ich różnorodność, szerokie zastosowanie oraz wpływ na jakość i trwałość konstrukcji sprawiają, że stanowią one fundament nowoczesnego budownictwa i infrastruktury.